Looking for more resources for supporting parents during COVID-19? Visit the Start Talking Now Facebook page.

Jinen ak Jemān ak ri-kōjparok ro

You are here

Home » Jinen ak Jemān ak ri-kōjparok ro

Peij in elōñ meḷeḷe ko kōn:

Kwōj juon eo ej jutak kōn kajuur eḷap kōn ḷōmṇak ko ñan jọdikdik eo nejiiṃ ikijen uno ko (drugs).

Eḷapḷọk jān ro jeran. Eḷapḷọk jān ro re buñbuñ. Eñin unin an aorōk ñan jọdikdik ro rej koṇan roñjake jān kwe bwe ren jab kōjerbal marijuana, den in kadek, ak uno ko jet rekajuur, im ñan ir ñan ekatak ñan kōmañe kāālōt ko rejimwe, ekoba ñan wawain ko reṃṃan ñan ājmour ilo iien kein repen.

Kōnono iben jọdikdik eo nejiiṃ kōn unin kōnono kein ej juon men eo kwōj aṃ menin ekatak, bōtaab ri-ekatak ro rej kwalọk ke ej juon men aorōk kwōj kōṃṃane im kwalọk aṃ kea, kōṃṃane men ko kwōj koṇan bwe ren kōṃṃane, im bwe en kōjparok ir im ājmour eo air. Kōnono ko remaroñ jet ko rejab lukkuun aitok, kōnono ko rejadu ilo aṃ bok aṃ iien iben jọdikdik eo nejiiṃ. Erkein jet ian laajrak in uwaak ko questions your child might ask about alcohol and marijuana (kajjitōk ko maroñ an ajiri eo nejiṃ kōn arkool im marijuana), ñan jipañ eok bojak ñan kōnono kein. Ejab aolep rej juon wot ilo ḷōmṇak ko, kōn menin kōbōj uwaak ko aṃ pedped ion ḷōmṇak eo kwōj ḷōmṇake im imminene ko aṃ. Bok kōnono ko ikotamiro make im kōnono ko kōmiro ej jeḷā an doon ḷōmṇak enaaj juon kōnono eo enaaj ḷap an eñjake an eṃṃan.

Erkein jet ian men ko renaaj bar jipañ eok ilo aṃ kōnono iben jọdikdik eo:

Buñtōn ko ñan Jinen ak Jemān ak ri-kōjparok ro.

Bok am iien iben jọdikdik eo, en ikkutkut am ko iben, im kōṃṃan iien ko releṃōṇōṇō!

Komaroñ kōṃṃan bwe ren jab bok marijuana, arkool, ak uno ko jet rekajuur kipele, kōṃṃan mo ko, im etale.

Ḷapḷọk ami epaake doon.

Jọdikdik remaroñ idaak den in kadek ak kōjerbal marijuana ak uno ko rekajuur jet eḷaññe jineer ak jemāer im/ak ri-kōjparok rej tōl mour eo air im rej lukkuun ebaake er. Bwe en ḷapḷọk air ebaake doon:

  • Lelok ñan ajri eo nejiiṃ 15 minit in kōnono ñan doon aolep ran.
  • Kōṃṃan iien kaṃōṇōṇō iben den
  • Lelok nebar ko ñane kōn kāālōt ko reṃṃan im ājmour ej kōṃṃane.
  • Eat together.

Kōṃṃane mo ko rej alikkar.

En wor jet ruul ko ej kōṃṃane, ren jejet im emān, im kōnono kōn laajrak ko air. Ñan kōṃṃan lain ak mo ko:

  • Kōṃṃan kōnono ko kōn men ko kwōj aikuji jān ir.
  • En jiṃwe im jejet am katakini ir jabdewōt iien ruul ko am rej rub.
  • Jiban bwe ajri ro nejiiṃ ren mol ñan ro mōttaier.
  • Jiban ajri ro bwe ren jeḷā ba jab ñan uno ko rekajuur.

Etale ta ko ekōṃṃane ippān armej ro jet.

Aolep iien kwon jeḷā kōn ta jọdikdik eo nejiiṃ ej kōṃṃane, ia eo rej etal ñane, im won ro rej bed ippāer. Jiban ir bwe ren plan ilo kōjparok im ṃakūtkūt ko rekaṃọṇọṇọ. Keememej bwe kōn kōṃṃane kajitōk kein:

  • Kwōj etal ñan ia?
  • Ta eo kwōnaaj kōṃṃane?
  • Won ro renaaj bed ibaṃ?
  • Ñāāt kwōj rọọl tok ñan ṃweo?
  • Elon ke den in kadek ijo, marijuana, ak uno ko jet rekajuur?

Ta kauwōtata eo eḷaññe ro edik iio ko air rej kōjerbal den in kadek, marijuana, im uno ko rekajuur?

Eḷaññe eṃōkaj kōjerbal den in kadek, marijuana, im uno ko jet rekajuur enaaj likūt jọdikdik eo ilo kawotata ilo an naaj jeḷā añur im jorrāān ko jet ikijen ājmour, jorrāān an ekatak, im jet wot kapel emaroñ bōki ilo jerbal jān air jibwe im kalbuuji im dik jeḷāḷọkjeṇ iben. Marijuana, den in kadek, im uno ko jet rekajuur:

  • Emaroñ kōṃṃan jorrāān ñan edikḷọk eo an kimlij an jọdikdik eo. Den in kadek, marijuana, im uno ko jet rekajuur remaroñ kōṃṃan bwe en jab jerbal ṃōttan ko ilo kimlij einwōt ñan kōṃṃan ḷōmṇak ko, dāpij koṇan ko, kakememej, ekatak im wawain etale ko. Kōnke kimlij an jọdikdik ro rej eddokḷọk wot, ej juon iien eo emaroñ ion jorrāān kein.
  • Emaroñ kōṃṃan bwe jān jaje dāpij ad koṇan. Ajri ro rej kadek ṃokta jān 15 ej emān kōtaan an maroñ bok jorrāān ko ikijen kadek jān rūtto ro im ro rej kōjerbal marijuana ṃokta jān air 18 iio rej emān lok ñan jiljimjuon kōtaan air naaj bok jorrāān jān marijuana ilo air kōjerbal jān ro rej dāpij ir make jān kōjerbale.
  • Ilo wawain kein jilu reḷap tata jorrāān jene ñan jọdikdik ikijen mij: Jorrāān jān kakkure (ekoba jorrāān jān wa ko im maḷoñ), jorrāān jān kōmetak, im man ir make.

Bōk meḷeḷe ko kōn kauwōtata in ajiri ro kōjerbal den in kadek im uno ko rekajuur.

Kōṃṃane jet wawain ko reijmourur iben doon.

Kōṃṃan bwe jọdikdik eo en kōṃṃane jet wawain ko reijmourur, kōṃṃan kōttōpar ko, im kōṃṃane wawain ko reijmourur ñan kōttōpar kein.

  • Kōṃṃan kōttōpar: Kōṃṃan kōttōpar ej lelok ñan armej mejatoto eo emān im jipañ bwe ilju eo air en emān. Rainin emaroñ jet iien ko repen, bōtaab epidodo lok am bōbrae eḷaññe eor kōttōpar ko ñan ilju eo an. Kōnono iben jọdikdik eo nejiiṃ kōn ta reo rej kona bwe ren kōṃṃane ilo ilju eo air im jipañ ir kōṃṃan plan.
  • Kōṃṃan imminene ko rejimour: Jejet kiden mona im iien kiki ko im kōṃṃan wawain keijmourur ko im am eñjake. Lelok karōk ko (einwōt iien mona ko), eo ej kōṃṃan imminene ko reman, kōnono ñan jọdikdik eo nejiiṃ, kōn etke mour in ājmour eo eḷap an aorōk. Iben doon, kōṃṃan kōttōpar ñan kōkajoor im kōṃṃane wawain ko reman.
  • Kaaḷapḷọk kapel ko ibaṃ: Elan an aorōk ñan jọdikdik ro ñan kāālōt ṃakūtkūt ko reman ñan ājmour eo air eḷaññe rej ṃōjṇọ ak make iāier. Iben jọdikdik eo, pukot wawain ko ñan etale ṃakūtkūt ko rej kōṃṃane ilo mour ko air — emaroñ kadkad kōn juon ball tulọkin ṃweo ālikin mona, ak etetal ilo peḷaakin jukjukin bed eo, ak kōṃṃan pija ko, ak bōlen bwinbwin ñan 10 ak bok kōto uwier im emenono eḷaññe ej apañ ḷọk aolep men.

Kabbok jipañ ko.

Emān eḷaññe jej kabbok jipañ ñan jọdikdik im ñan kwe! Aolep kein jerbal kein ijin ilaḷ TSR 711 im jipañ ko ikijen kajin.

  • Teen Link ejeḷọk wōṇeān, lain in jipañ eo ej ñan kwe ñan jọdikdik ro ñan maroñ deḷọñ, jeje lok ak kōnono iben jọdikdik ro eṃōj katakin ir 6 ñan 10 jota. PT. Ajri eo nejiiṃ emaroñ kōnono ippāer kōn jabdewōt men ilo ḷōmṇak ko air. Kōṃṃan bwe ajri eo nejiiṃ en kurḷọk ir, jeje lok, ak kōnono 1-866-TEENLINK (833-6546). rūtto doon remaroñ bar kurḷọk Teen Link ñan kōnono iben ro rej bed kapel eo ippāer ñan kōjparok jān men ko rekajuur. Etal ñan www.teenlink.org ñan meḷeḷe ko reḷapḷọk.
  • Washington Recovery Help Line ej juon eo etenkwadik, rittino 24-awa lain in jipañ eo ej lewaj kōjparok ñan ro eor air eddeb iben men ko rekajuur im rejab maroñ kōjparok ir mane ilo aer jorrāān jān eñjake ko. Korḷọk 1-866-789-1511 ak visit WARecoveryHelpLine.org to get more information.
  • Washington Listens ej lelok jipañ ñan ro rej būroṃōj, jaje ta, ak rej lelñan. Elon ri-jerbal Mande-Bōḷaide jān 9 jibboñ. ñan 9 jota. PT im ilo jeṃḷọkin wiik jān 9 jibboñ. ñan 6 jota. PT. Etal ñan Washington Listens portal ñan meḷeḷe ko reḷapḷọk.