မိၢ်ပၢ်တဖၣ်ဒီး ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်တဖၣ်

၀ံသးစူၤ စံ၁်ဖဲအံၤလၢ ကနု၁်ကွၢ် ပှ၁်ယဲၤသန့ဒီခါလၢ ကညီကျိ၁်န့ၣ်လီၤ

လံ၁်ကဘျံးအံၤ အိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢဘၣ်ဃးဒီး -

• တၢ်ကတိၤသကိးတၢ်ဒီး နပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိတဖၣ်ဒီး တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤတဖၣ်လၢ တၢ်ကကတိၤ သကိးတၢ်အဂီၢ်.
• တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်ဒီး ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်.
• တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတဖၣ်လၢ​ ပှၤလၢအသးနံၣ်တပှဲၤ အတၢ်စူးကါ သံး, ညါသူးညါဖီ, ဒီး ကသံၣ်မူၤဘှီးအဂၤတဖၣ်.
• တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်သကိး ဆူၣ်ချ့လုၢ်လၢ်တဖၣ်.
• ကဘၣ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆိၣ်ထွဲမၤစၢၤဖဲလဲၣ်အဂ့ၢ်.

နမ့ၢ်ဒၣ်ပှၤလၢ အအိၣ်ဒိးအစိကမီၤအအါကတၢၢ်လၢ ကလုၢ်ဘၢစိကမီၤလၢ တၢ်ဆၢတဲ၁်လၢနပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိမၤ ဘၣ်ဃး ကသံၣ်မူၤဘှီးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

နအိၣ်ဒီးတၢ်လုၢ်ဘၢအါန့ၢ်တံၤသကိးတဖၣ်ဒီးအါန့ၢ်ပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါတဖၣ်လီၤ. အဃိမ့ၢ်ဒၣ် အကါဒိၣ်လၢ နပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိတဖၣ် ကနၢ်ဟူတၢ်လၢနအိၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်တစူးကါ ညါသူး, သံး, မ့တမ့ၢ် သံၣ်မူၤဘှီးအဂၤတဖၣ်, ဒီးလၢအ၀ဲသ့ၣ်ကမၤလိလၢ ကမၤ တၢ်ဃုထၢ လၢအဂ့ၤလၢဆူၣ်ချ့အဂီၢ် ပၣ်ဃု၁်ဒီး တၢ်ဃုထံၣ်ကျဲ လၢအပှဲၤဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ လၢ ကမၤနၢၤ၀ဲ ဖဲ တၢ်ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ အဆၢကတီၢ်တဖၣ် အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကတိၤတၢ်ဒီးနပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီတဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ကီခဲသ့, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဃုနၢ်ပၢၢ် တၢ်ဒုးနဲၣ်ဖျါလၢ တၢ်အံၤမ့ၢ်ဒၣ် တၢ် အကါဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်အကျါတမံၤလၢ နဒုးနဲၣ်ဖျါသ့လၢ နအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး, ပာ်လီၤ တၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိတဖၣ်, ဒီး မၤစၢၤ အ၀ဲသ့ၣ်လၢ ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲး ဒီး ပှဲၤဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤသကိးတၢ် မ့ၢ်အိၣ်သ့ ဒ်အညီနုၢ်အသိး, တၢ်ကတိၤအဖုၣ်လၢ နကတိၤသကိးတၢ်ဖဲ နဟ့ၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးလၢနပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိန့ၣ်လီၤ. ဖဲအံၤအိၣ်ဒီး တၢ်စံးဆၢတဖၣ် အတၢ်ကွဲးရဲၣ် ဘၣ်ဃး တၢ်သံကွၢ်တဖၣ် နဖိသၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကသံကွၢ် ဘၣ်ဃး သံး ဒီး ညါသူး လၢ ကမၤစၢၤနၤ လၢနကတဲ၁်ကတီၤလၢဘၣ်ဃး တၢ်ကတိၤသကိးတၢ်ဒ်အံၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကိးဂၤဒဲး တမ့ၢ်ဒ်သိးသိးအဃိ, သ့ၣ်နီၣ်လၢ နဒုးအိၣ်ထီၣ်ဘၣ်လိ၁် နတၢ်စံးဆၢအံၤ လၢနနီၢ်ကစၢ်တၢ်ထံၣ်တဖၣ်ဒီး နတၢ်လဲၤခီဖျိအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်က့ၢ်ဂီၤဂ့ၤလၢအထုးန့ၢ်ပှၤသး ဒီး တၢ်ကတိၤသကိး တၢ်လၢသးဒီဖျၢၣ်န့ၣ် ကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိလၢအအိၣ်ဒီးအစိကမီၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲအံၤမ့ၢ်ဒၣ် တၢ်အိၣ်ယၢၤအဂၤတဖၣ် လၢကမၤစၢၤ နၤလၢနကတိၤတၢ်ဒီး န ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိတဖၣ်လီၤ -

• တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ ကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ကတိၤသကိးတၢ်တုၤလီၤတီၤလီၤ
• တၢ်ဂ့ၢ်နီၢ်နီၢ်လံ၁်ကဘျံးလၢ ဘၣ်ဃး ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိတဖၣ်ဒီး ညါသူး
• တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဂီၤဒီးလၢ တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အချ့လၢ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်အဂီၢ် (အိၣ်ထဲဒၣ်လၢ အဲကလံးကျိ၁် ဒီး စပ့ၣ်ကျိ၁်)
• မိၢ်ပၢ်အတၢ်နဲၣ်ကျဲလၢ လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ် ဖိသၣ်တဖၣ်လၢ တအိၣ်ဒီးကသံၣ်မူၤဘှီး (အိၣ်ထဲဒၣ်လၢ အဲကလံးကျိ၁် ဒီး စပ့ၣ်ကျိ၁်)
• တၢ်နဲၣ်ကျဲတဖၣ် လၢကစးထီၣ် တၢ်ကတိၤသကိးတၢ် ခီဖျိ ဖိသၣ် သးအနံၣ်အလါကရူၢ်
• တၢ်လိ၁်ကွဲလၢ တၢ်တဲဖျါထီၣ်မ့ၢ်တၢ်တီ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ တၢ်လိ၁်ကွဲလၢ ကထုးန့ၢ် ပှၤသးလၢ တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီအကျဲ အကျဲ (အိၣ်ထဲဒၣ်လၢ အဲကလံးကျိ၁် ဒီးစပ့ၣ် ကျိ၁်)

တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်ဒီး ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်.

ဟ့ၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးနပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ, အိၣ်ဒီးတၢ်ကတိၤသကိးတၢ်ခဲအံၤခဲအံၤ, ဒီးမၤတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ တမံၤမံၤ ဒ်သိးသိးတက့ၢ်.

နမၤစၢၤသ့လၢ နပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ ဟးဆှဲး ညါသူး, သံး, မ့တမ့ၢ် ကသံၣ်မူၤဘှီးအဂၤတဖၣ် ဖဲန စၢဃ၁်လိ၁်သး, ပာ်ပနီၣ်လီၤ အဆၢအသရ့ၤတဖၣ်, ဒီးကွၢ်ထံသမံသမိးတၢ်န့ၣ်လီၤ.

မၤကဲထီၣ် တၢ်စၢဃ၁်လိ၁်သးလၢအဘူးအတံၢ်.

ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိတဖၣ် အီ မ့တမ့ၢ် စူးကါစှၤလီၤ ညါသူး မ့တမ့ၢ် ကသံၣ်မူၤဘှီးအဂၤတဖၣ် ဖဲအ၀ဲသ့ၣ် အ မိၢ်ပၢ်တဖၣ် ဒီး/မ့တမ့ၢ် ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်တဖၣ် အံၤ အိၣ်တပူၤဃီဒီးအ၀ဲသ့ၣ်လၢအတၢ်အိၣ်မူ ဒီး ဖဲ အ၀ဲ သ့ၣ်တူၢ်ဘၣ်လၢအိၣ်ဘူးအိၣ်တံၢ်ဒီး အ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢကမၤဒိၣ်ထီၣ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်စၢဃ၁်လိ၁်သး အဂီၢ် -

• ဟ့ၣ် နဖိသၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်အစှၤကတၢၢ် ၁၅ မံးနံး လၢခံဂၤဧိၤအဘၢၣ်စၢၤ ကိးနံၤဒဲးတက့ၢ်.
• မၤတၢ်လၢအသူၣ်ဖှံသးညီတမံၤမံၤ ဒ်သိးသိးတက့ၢ်.
• ဟ့ၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဂ့ၤ ဘၣ်ဃးဒီးနဖိမၤတၢ်ဃုထၢတဖၣ်လၢအဂ့ၤအဂီၢ်တက့ၢ်.
• အီၣ်တၢ်တပူၤဃီဒ်သိးသိးတက့ၢ်.

ပာ်ပနီၣ်လီၤ တၢ်အဆၢအသရ့ၤလၢအဖျိဖျိဖျါဖျါ.

ပာ်ပနီၣ်လီၤ တၢ်ဘျၢတဖၣ်လၢအဖျါဆှံ ဆိဆိ, မၤအီၤဒ်သိးသိးထီဘိ, ဒီး ကတိၤ ဘၣ်ဃး တၢ်နဲၣ်ကျဲတဖၣ် ခဲအံၤခဲအံၤန့ၣ်လီၤ. လၢကပာ်လီၤ တၢ်အဆၢအသရ့ၤတဖၣ်အဂီၢ် -

• အိၣ်ဒီးတၢ်ကတိၤသကိးတၢ်ညီနုၢ် ဘၣ်ဃးဒီး နတၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိတဖၣ်တက့ၢ်.
• စူးကါ တၢ်အတီအတြၢ် ဒီး အိၣ်ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢတၢ်မၤအသးဒ်သိးထီဘိ ဖဲတၢ်မၤကမၣ်နတၢ်ဘျၢတဘျီလၢ်လၢ်တက့ၢ်.
• မၤစၢၤ နဖိသၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီး တၢ်ဘၣ်ထွဲလိ၁်သးအဂ့ၤ ဒီးလၢ တံၤသကိးတဖၣ်တက့ၢ်.
• မၤစၢၤ နဖိသၣ် ဂဲၤလိထံသးကျဲလၢ သမၢကွံာ်ကသံၣ်မူၤဘှီးတဖၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်.

ကွၢ်ထံသမံသမိး တၢ်ဘၣ်ထွဲခီဆၢလိ၁်အသးယၢ်ခီယၢ်ခီတက့ၢ်.

ထီဘိ သ့ၣ်ညါလၢနပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိတဖၣ် မၤမနုၤလဲၣ်, လဲၤဖဲလဲၣ်, ဒီးအ၀ဲသ့ၣ် သူတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးလၢ မတၤ လဲၣ် န့ၣ်တက့ၢ်. မၤစၢၤ အ၀ဲသ့ၣ်ကရဲၣ်ကျဲၤ တၢ်ဖံးမၤဟူးဂဲၤတဖၣ်လၢအပူၤဖျဲး ဒီး လၢအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဖှံ သးညီ န့ၣ်လီၤ. သ့ၣ်နီၣ်လၢနကသံကွၢ် တၢ်သံကွၢ် ၅ ခါတဖၣ်အံၤ -

• နကလဲၤဖဲလဲၣ်.
• နကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
• နကအိၣ်ဒီးမတၤလဲၣ်.
• နကဟဲက့ၤဟံၣ် ဆၢကတီၢ်ဖဲလဲၣ်.
• ဖဲန့ၣ် သံး, ညါသူး, မ့တမ့ၢ် ကသံၣ်မူၤဘှီးအဂၤတဖၣ်ကအိၣ်ဧါ.

တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတဖၣ်လၢ ပှၤလၢအသးနံၣ်တပှဲၤဒံးဘၣ် စူးကါ သံး, ညါသူး, ဒီး ကသံၣ်မူၤဘှီးအဂၤတဖၣ်န့ၢ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

တၢ်စူးကါ သံး, ညါသူး, ဒီး ကသံၣ်မူၤဘှီးအဂၤတဖၣ်ဆိဆိန့ၢ် ပ၁်ထီၣ် ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိတဖၣ်လၢ တၢ်ဘၣ်ယိၣ် ဘၣ်ဘီအဒိၣ်လၢ တၢ်စဲကသံၣ်မူၤဘှီးဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဂၤတဖၣ်, လီၤတဲ၁်လၢ ကၠိ, ဒီး သးသမူအတၢ်မၤဒီစိၤ တၢ်ဃုထၢတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ပ၁်ပနီၣ်ခီဖျိ တၢ်ဖီၣ်ဃ၁် ဒီး တအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ် သ့တဖၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်စူးကါလၢ ညါသူး, သံး, ဒီးကသံၣ်မူၤဘှီးအဂၤတဖၣ် -

• ဒုးကဲထီၣ် တၢ်မၤဟးဂီၤ လၢ ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ ခိၣ်နူ၁် အတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. သံး, ညါသူး, ဒီး ကသံၣ်မူၤဘှီးအဂၤတဖၣ် မၤဟးဂီၤ ခိၣ်နူ၁်လီၢ်က၀ီၤလၢ အဖီၣ်ဂၢၢ် တၢ်ထူၣ်ပျၢ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, တၢ်သးဂဲၤလၢအဟဲထီၣ်ဖုး တၢ်ဖီၣ်ဂၢၢ်, တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်တၢ်, တၢ်မၤလိတၢ်ဒိး တၢ်စံၣ်ညီၣ်တၢ်သ့န့ၣ်လီၤ. ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ ခိၣ်နူ၁်အံၤမ့ၢ်လၢ ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်ဒံးအဃိ, အဘၣ်ဒိညီလၢ တၢ်ဟဲ ကဲထီၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
• ဆှၢသ့ဆူ တၢ်စဲထီ. ဖိသၣ်တဖၣ်လၢ အအီသံး တချုးသးအနံၣ်အလါ ၁၅ နံၣ်အံၤ မ့ၢ်ဒုးဒိၣ် ထီၣ်သ့လၢ သံး တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် ၄ စးဒ် ပှၤဒိၣ်တု၁်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ် ဒီး ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအစးထီၣ် စူးကါ ညါသူး တချုးသးအနံၣ်အလါ ၁၈ နံၣ်အံၤ မ့ၢ်ဒုးဒိၣ်ထီၣ်သ့လၢ တၢ်စူးကါညါသူး သဘံၣ် ဘုၣ် ၄ ဆူ ၇ စးအါန့ၢ် ပှၤလၢအစူးကါစဲၤခံန့ၣ်လီၤ.
• မၤဘၣ်ထွဲလိ၁်သး ဒီးလၢ တၢ်ဒုးကဲထီၣ်တၢ်အခိၣ်စိး ၃ မံၤလၢ ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ တၢ်သံတၢ်ပှၢ် - တၢ်ဘၣ်ဖုးတဖၣ် (ပ၁်ဃု၁်ဒီး သိလ့ၣ်ကိးမံၤအတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤ တၢ်သံဆူၣ်သံစိးတဖၣ် ဒီး တၢ်လီၤအုးသံ), တၢ်မၤသံပှၤဂၤ, ဒီး တၢ်မၤသံလီၤသးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဒိးန့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်နီၢ်နီၢ်တဖၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတဖၣ် လၢပှၤအသးနံၣ်တပှဲၤဒံးဘၣ် အတၢ်စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိး.

ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဆူၣ်ချ့လုၢ်လၢ်တဖၣ်သကိးဒီးအီၤတက့ၢ်.

မၤစၢၤ နပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ ဒ်သိးကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဆူၣ်ချ့လုၢ်လၢ်တဖၣ်, ပ၁်ကျၤထီၣ် တၢ်ပညိၣ်ဖီတၢၣ်တဖၣ်, ဒီး ဂဲၤလိထံသး ကျဲတဖၣ်လၢအပှဲၤဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ လၢကမၤနၢၤတၢ်ကသ့အဂီၢ်တက့ၢ်.

• ဆီလီၤ တၢ်ပညိၣ်ဖီတၢၣ်တဖၣ် - ဆီလီၤ တၢ်ပညိၣ်ဖီတၢၣ်တဖၣ်အံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ပညိၣ် လၢပှၤဂီၢ်မုၢ်အပူၤ ဒီး မၤစၢၤ အ၀ဲသ့ၣ်လၢကစူၢ်န၁် တၢ်အဂ့ၤလၢ ခါဆူညါန့ၣ်လီၤ. ခါခဲအံၤ မ့ၢ်ကီခဲ, ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်တၢ်လၢအဂ့ၤအသနူ ဘၣ်ဃးဒီး ခါဆူညါ တၢ်ခွဲး တၢ်ယ၁်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်အံၤညီဒိၣ်ထီၣ်လၢ ကကွၢ်ဆၢၣ်မဲ၁်ပၢဆှၤရဲၣ်ကျဲၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကတိၤတၢ်ဒီးနပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ ဘၣ်ဃးဒီး ခါဆူညါအဂီၢ် အ၀ဲသ့ၣ်အသးအိၣ်မၤမနုၤလဲၣ်ဖဲ ဒီး မၤစၢၤလၢ အ၀ဲသ့ၣ် မၤတၢ်တိ၁်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
• ဘှီထီၣ် ဆူၣ်ချ့လုၢ်လၢ်တဖၣ် - အီၣ်ဘီၣ်ဘီၣ်ညီညီဒီး ဒိးန့ၢ် တၢ်မံတၢ်ဂဲၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤ ဒီး တၢ်မၤနီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ မၤအါထီၣ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီး တၢ်သးကလၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဟ့ၣ်နီၤလီၤမၤစၢၤ တၢ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤ (ဒ်သိး တၢ်အီၣ်တၢ်အီတၢ်ဆၢကတီၢ်ညီနုၢ်), လၢ အမၤညီထီၣ် တၢ်ဒီသူၣ်ပ၁်သးတဖၣ်လၢအဂ့ၤ, ဒီး ကတိၤတၢ်လၢ န ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ ဘၣ်ဃး တၢ်ဒီသူၣ်ပ၁်သးတဖၣ် လၢအပှဲၤဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အံၤ ဘၣ်မနုၤအဃိ အကါဒိၣ်လဲၣ် န့ၣ်တက့ၢ်. မၤရဲၣ်ကျဲၤ ကျဲလၢ မၤဂၢၢ်မၤကျၢၤထီၣ်ဒီး မၤလိသ့ထီၣ်သး လုၢ်လၢ်လၢအဂ့ၤ သကိးဒီးအီၤန့ၣ်တက့ၢ်.
• ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ် တၢ်မၤနၢၤ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ် - တၢ်အံၤအကါဒိၣ်လၢ ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ တဖၣ် အဂီၢ်လၢ ကသ့ၣ်ညါပ၁်ပနီၣ် တၢ်ဖံးမၤဟူးဂဲၤတဖၣ်လၢ ကမၤစၢၤအ၀ဲသ့ၣ် သးကလၢၢ် ကဂ့ၤ ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးဖဲ အ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဃၢတၢ်စံ၁် မ့တမ့ၢ် တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီး လၢနပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ, ဃုထၢကျဲလၢ ကဒုးပ၁်ဃု၁် တၢ်ဖံးမၤဟူးဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ် အတၢ်အိၣ်မူ အိၣ်ဂဲၤ — တၢ်အံၤမ့ၢ်ဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် ကွံ၁်တၢ်ဖျၢၣ်သလၢၣ် လၢဟံၣ်လီၢ်ခံကရၢၢ်လၢ ဟါတၢ်အီၣ် ၀ံၤအလီၢ်ခံ, လဲၤဟးလိ၁်ကွဲလၢတၢ်လီၢ်လၢအဘူးတံၢ်၀းတရံး, မၤဒွဲလၢကူၣ်သ့တဖၣ် တၢ်အိၣ်ဘှံး ကသုၣ်ကိးနံၤဒဲး, မ့တမ့ၢ် ဂံၢ်ဃု၁်အီၤထဲဒၣ်လၢ ၁၀ ဒီး ကသါနုာ်လီၤယိာ်ယိာ် ဖဲ တူၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤတလၢကွံာ်လၢနကပၢဆှၢဖီၣ်ဂၢၢ်အီၤန့ၣ်တက့ၢ်.

ဒိးန့ၢ် တၢ်ဆိၣ်ထွဲမၤစၢၤတက့ၢ်.

နဃ့တၢ်မၤစၢၤ လၢ နပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိ နဂီၢ်န့ၣ်ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲလီၤ. တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤခဲလၢ၁်တဖၣ် လၢအအိၣ်ဖဲ အဖီလ၁်အံၤဟ့ၣ် TRS 711 ဒီး တၢ်မၤန့ၢ်ကျိ၁် တၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

• Teen Link အံၤမ့ၢ် တၢ်မၤစၢၤလီတဲစိကျိၤ လၢအပှ့ၤကလီ, အိၣ်ဒီးတၢ်ပ၁်ခူသူၣ်တၢ်ဂ့ၢ် လၢ ပှၤလိၣ်ဘိတဖၣ် နုာ်လီၤမၤန့ၢ်သ့ခီဖျိ တၢ်ကိးထီၣ်တၢ်, တၢ်ကွဲးဆှၢလံ၁် မ့တမ့ၢ် တၢ်ကတိၤ သကိးတၢ် ဒီးလၢ ပှၤသးစၢ်လိၣ်ဘိတဖၣ် လၢဘၣ်တၢ်သိၣ်တ့ၢ်လံလၢ ဟါခီ ၆ တုၤ ၁၀ နၣ်ရံၣ် PT န့ၣ်လီၤ. နဖိသၣ် ကတိၤတၢ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်တမံၤမံၤလၢအအိၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ် အသးပူၤသ့ န့ၣ်လီၤ. ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ န ဖိသၣ် လၢကကိးတၢ်, ကွဲးဆှၢလံ၁်, မ့တမ့ၢ် အကတိၤသကိးတၢ်လၢ 1-866-TEENLINK (833-6546) န့ၣ်လီၤ. ပှၤဒိၣ်တု၁်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ် ကိ Teen Link လၢကတိၤတၢ်ဒီး ကသံၣ်သရၣ် စဲၣ်နီၤ လၢ တၢ်ဆိကတီၢ်တၢ်စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးသ့စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. လဲၤကွၢ်သကိးဖဲ www.teenlink.org လၢကမၤန့ၢ်အါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂီၢ်တက့ၢ်.
• Washington Recovery Help Line မ့ၢ်ဒၣ် တၢ်လၢတပ၁်ဖျါအမံၤ, ဒီးအိၣ်လၢ တၢ်ပ၁်ခူသူၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအမ့ၢ်ဒၣ် 24 နၣ်ရံၣ်တၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤအကျိၤလၢ ဟ့ၣ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ လၢ ပှၤသ့ၣ် တဖၣ်လၢ အဂဲၤလိ၁်ဒီး တၢ်စူးကါ ကသံၣ်မူၤဘှီး တဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးတဖၣ်ဒီး သးတၢ်အိၣ်ဆူၣ် အိၣ်ချ့ တၢ်တၤတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကိးဘၣ် 1-866-789-1511 မ့တမ့ၢ် လဲၤကွၢ်သကိးဖဲ WARecoveryHelpLine.org လၢကဒိးန့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအါထီၣ်အဂီၢ်တက့ၢ်.
• Washington Listens ဟ့ၣ်လီၤ တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဆူ ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သးအုး, တၢ်သူၣ်ကိၢ် သးဂီၤ, မ့တမ့ၢ် သးတၢ်ဆီၣ်သနံးန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤတၢ်ဖဲ မုၣ်ဆၣ်-မုၢ်ဖီဖး လၢဂီၤခီ ၉ နၣ်ရံၣ်တုၤ ဟါခီ ၉ နၣ်ရံၣ် PT ဒီး လၢ နွံအကတၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ် စးထီၣ်လၢ ၉ နၣ်ရံၣ်တုၤ ဟါခီ ၆ နၣ်ရံၣ် PT န့ၣ်လီၤ. လဲၤကွၢ်သကိးဖဲ Washington Listens ပှ၁်ယဲၤသန့ကျဲစၢၤ လၢကမၤန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအဂီၢ်တက့ၢ်.