Nána táta na̠ kuáchi xí’in iinka na̠ tá’án-na̠

Nu̠ú tutu yó’o kuvi ka’vi-ún xa̠’á:

• Na̠xa kuvi ka̠’a̠n-ún xí’in na̠ kuáchi ra iinka tutu kuvi ka̠’vi-ún.
• Tu̠’un ntíchi xa̠’á nána táta na̠ kuáchi xí’in iinka na̠ tá’án-na̠.
• Na̠chun vä’a kúú-ña̠ xí’i á xá’mi na̠ kuáchi.
• Ná va̠’a koo-ún xí’in na̠ kuáchi se̠’e-ún.
• Yoo kúú na̠ kuvi chintieé-na̠ xí’in-ún.

Kántíxa ka na̠ kuáchi se̠’e-ún tu̠’un-ún xa̠’á tu chika̠a̠ ini-na̠ ka’mi-na̠ nu̠ú iinka na̠ na̠ yuví.

Kántixa ka-na̠ yó’o nu̠ú iinka na̠ yuví tá tu̠’un iinka na̠ kuáchi á na̠ chêe. Ña̠ ikán xíniñú’u-na̠ kuni so̠’o na̠ kuáchi se̠’e-ún tu̠’un-ún xa̠’á na̠chun vä’a kúú ña̠ xí’i xí’in ña̠ xá’mi. Saá tu ná sána̠’a-ún-na̠ ichí va̠’a, tá tu̠’un na̠xa kuvi ntuva̠’a-na̠ tá ntó’o-na̠.

Átu u̠’vi̠ kúú-ña̠ ka̠’a̠n-ún xí’in na̠ se̠’e-ún xa̠’á-ña̠, ra ná kunta̠a̠ ini-ún ña̠ yó’o. Xa̠ xi̠tontosó na̠ veta̠tán na̠ kuáchi, na̠ köxá’mi xí’in na̠ köxí’i ra vichin kunta̠a̠ ini-na̠ ña̠ nána táta na̠ kuáchi ikán ni̠ka̠’a̠n va̠’a-na̠ xí’in-na̠ xa̠’á ña̠ vä’a xí’in ña̠ va̠’a. Ña̠ ikán, xí’in ña̠ ntatú’un-ún xí’in na̠ se̠’e-ún, kuvi kuntiaa va̠’a-ún-na̠ ra ná va̠’a koo-na̠. Köxíniñú’u-ún ka̠’a̠n-ún kua̠’á óra, va̠’a ka lo’o va ka̠’a̠n-ún ra ná tótóo ntatú’un-ún xí’in-na̠. Átu köxíni̠-ún xa̠’á ña̠ xí’i xí’in ña̠ xá’mi yu̠ku̠ ra köo kua̠chi chi yó’o íyo tutu internet xí’in tu̠’un ntíchi xa̠’á-ña̠. Ná ntatú’un-ún xí’in-na̠ xa̠’á na̠xa kántíxa-ún ra na̠xa nto̠’o-ún ra saá kuvi kunta̠a̠ ini-na̠. Va̠’a ka ntatú’un-ún xí’in-na̠ xa̠’á na̠ kántíxa-ún ra saá kunta̠a̠ ini-na̠.

Xí’in tutu yó’o kuvi kutu̠’va-ún na̠xa kuvi ntatú’un-ún xí’in na̠ kuáchi se̠’e-ún:

• Tu̠’un ntíchi xa̠’á na̠xa kuvi ntatú’un xí’in-na̠
• Tutu xa̠’á na̠chun vä’a kúú ña̠ xá’mi yu̠ku̠ na̠ kuáchi
• Tutu xí’in nǎ’na ña̠ ká’a̠n xa̠’á nána táta na̠ kuáchi (nina tu̠’un inglés xí’in tu̠’un sá’án)
• Iin tutu xa̠’á na̠xa kuvi kuntiaa-yó na̠ válí ña̠ ná kä’mi-na̠ (nina tu̠’un inglés xí’in tu̠’un sá’án)
• Na̠xa kuvi ntatú’un xí’in tá kúú nti’i na̠ válí, nta̠a̠ válí nta̠a̠ chêe-na̠
• Iin ña̠’a kuvi sásikí-ún xí’in na̠ se̠’e-ún ra saá kuvi ntatú’un-ntó (nina tu̠’un inglés xí’in tu̠’un sá’án)

Tu̠’un ntíchi ña̠ ka’vi nána táta na̠ válí xí’in iinka na̠ tá’án-na̠.

¡Ná kaka nuu-ún xí’in na̠ kuáchi se̠’e-ún ra saá kuvi ntatú’un-ntó ra kuvi kusi̠í ini-ntó!

Tá va̠’a ntákitá’án-ntó ra ntiáa-ún-na̠ ra saá kuvi chintieé tá’án-ún xí’in-na̠ ña̠ ná kö’o-na̠ ra kä’mi-na̠.

Ná ntakitá’án-ntó.

Lo’o va xí’i á xá’mi na̠ kuáchi tá va̠’a xíka-na̠ xí’in nána táta-na̠ á iinka na̠ tá’án-na̠ ra tá kúnta̠a̠ ini-na̠ ña̠ kú’vi̠ ini-na̠ xíni̠-na̠-na̠. Ná va̠’a ntakitá’án-ntó:

• Tá ki̠í tá ki̠í ná ntakitá’án-ún xí’in na̠ se̠’e-ún 15 á ka minuto.
• Ná kaka nuu-ntó, ña̠ ná kusi̠í ini-ntó.
• Tá va̠’a xíka na̠ se̠’e-ún ña̠ ná ka̠’a̠n-ún xí’in-na̠, ña̠ ná kunta̠a̠ ini-na̠ ña̠ kúsi̠í ini-ún xí’in-na̠.
• Ná ntakitá’án-ntó tá xíxi-ntó.

Ná kuntiaa-ún na̠ kuáchi – ná kaka-na̠ ichí va̠’a.

Ná ka̠’a̠n-ún xí’in-na̠ xa̠’á ntáa kúú ña̠ va̠’a ra ntáa kúú ña̠ vä’a ra tótóo ntatú’un-ún xí’in-na̠ xa̠’á ichí va̠’a:

• Ná tótóo ntatú’un-ún xí’in-na̠ xa̠’á ña̠’a kúni̠-ún.
• Tá kökantíxa-na̠ tu̠’un-ún ra ná sánto’o-ún-na̠ ña̠ ná kutu̠’va-na̠ ña̠ va̠’a xí’in ña̠ vä’a.
• Ná chintieé tá’án-ún xí’in na̠ se̠’e-ún ña̠ ná va̠’a kitá’án-na̠ xí’in iinka na̠ kuáchi.
• Ná kutu̠’va na̠ kuáchi ña̠ ná kutia̠’a-na̠ nu̠ú íyo na̠ xá’mi.

Ná kuntiaa-ún na̠ kuáchi – ná koto’ni-ún yoo kúú-na̠ xíka-na̠ xí’in.

Ná kunta̠a̠ ini-ún ntáa nu̠ú xíka na̠ kuáchi se̠’e-ún ra yoo kúú na̠ xíka-na̠ xí’in. Ná chintieé tá’án-ún xí’in-na̠ ntukú-na̠ kusikí-na̠ nu̠ú süvi i̠yo kúú-ña̠. Ná ntaka̠tú’un-ún xí’in-na mií u̠’u̠n tu̠’un yó’o:  

• ¿Ntáa ku̠’u̠n-ún?
• ¿Ntáa sáva̠’a-ún?
• ¿Yoo kúú na̠ ku̠’u̠n xí’in-ún?
• ¿Ama kixa̠a̠-ún?
• ¿Á ko’o-na̠ á ka’mi-na̠?

¿Na̠chun i̠yo kúú-ña̠ xí’i á xá’mi na̠ kuáchi?

Mií na̠ kuáchi na̠ xí’i xí’in na̠ xá’mi kuvi ku̠’vi̠-na̠ ra kökuvi sákua’a va̠’a-na̠ ra kökuvi ntukú-na̠ iin chiñu va̠’a chi lo’o va sa̠kua’a-na̠ ra átu íyo kua̠chi-na̠ xí’in na̠ póli. Tu xá’mi á xí’i na̠ kuáchi:

• Kuvi ku̠’vi̠ ntikí xi̠ní-na̠. Tá xí’i á xá’mi na̠ yuví ra kökuvi kaka va̠’a-na̠ ra kökúnta̠a̠ ini-na̠ ra köñú’u ini-na̠ ra kökuvi kutu̠’va-na̠. Vitá nti̠va̠’a kúú ntikí xi̠ní na̠ kuáchi ra kuvi ku̠’vi̠-ña̠ xí’in ña̠ xí’i xí’in ña̠ xá’mi.
• Átu na̠ xí’i á na̠ xá’mi kukuu-na̠. Tu kixáá ko’o na̠ kuáchi tá kúma̠ní ni̠xi̠nu-na̠ 15 kui̠ya̠ ra átu küvi ntuva̠’a-na̠ tá xa̠ ku̠chêe-na̠. Saá tu, na̠ kixáá ka’mi-na̠ yu̠ku̠ tá kúma̠ní ni̠xi̠nu-na̠ 18 kui̠ya̠ ra átu küvi ntuva̠’a-na̠ tá xa̠ ku̠chêe-na̠.
• Kuvi kuvi̠-na̠ chi saá xí’i̠ kua̠’á na̠ kuáchi: Íyo kuénta kua̠’á na̠ kuáchi na̠ ni̠xi̠’i̠ chi ka̠ni carro-na̠ xí’in iinka-tún á chi ni̠ka̠ntiaa-na̠ ti̠kuǐi. Saá tu íyo kua̠’á na̠ ka̠ni tá’án-na̠ ra xa̠’ní iinka-na̠-na̠. Saá tu íyo kua̠’á na̠ xa̠’ní-na̠ mií-na̠. Saá nto̠’o kuénta kua̠’á na̠ kuáchi.

Ná kutu̠’va-ún xa̠’á na̠xa ntó’o na̠ kuáchi tá xá’mi-na̠ á xí’i-na̠.

Ná va̠’a koo-ntó, ná kaka-ntó ichí va̠’a.

Ná sána̠’a̠-ún na̠ kuáchi se̠’e-ún ná va̠’a koo-na̠ ra ná va̠’a kunta̠a̠ ini-na̠.

• Ná ntukú-na̠ ña̠ va̠‘a: Tá kantíxa-yó ña̠ kuvi ntakuntieé-yó ra saá kuvi kaka-yó ichí va̠’a. Átu u̠’vi̠ kúú ña̠’a ra kuvi ntakuntieé-yó ra kuvi kantíxa-yó xí’in-ña̠. Ná ntatú’un-ún xí’in na̠ kuáchi se̠’e-ún xa̠’á ña̠’a kúni̠-na̠ sáxi̠nu-na̠ ra ná ntakuntieé-na̠.
• Ntisaá ki̠í ná kuntiaa-yó mií-yó: Ná kuxi va̠’a-yó ra ná ku̠su̠n va̠’a-yó ra iinka ná kana-yó kaka-yó ra saá va̠’a koo-yó. Ná ka̠an-ún kuxi-ún xí’in na̠ kuáchi se̠’e-ún ra ntatú’un-ún xí’in-na̠ xa̠’á na̠xa kuvi kuntiaa-na̠ mií-na̠. Tá ntiáa-ún na̠ kuáchi, ná kutu̠’va-na̠ kuntiaa-na̠ mií-na̠.
• Na̠xa kuvi ntuva̠’a-yó tá vä’a íyo-yó: Ná kutu̠’va na̠ kuáchi na̠xa kuvi ntuva̠’a-na̠ tá ntí’i ini-na̠. Ná sána̠’a̠-ún-na̠ kusikí-na̠ tá tu̠’un pelota á kaka nuu-na̠ á kata-na̠ yaa̠. Saá kuvi ntuva̠’a-na̠ tu ntí’i ini-na̠ á tá’vi ini-na̠. Iinka kúú-ña̠ kuvi ntaki’in-na̠ ta̠chí, kuée va, ra saá kuvi ntuva̠’a-na̠.

Ná ntukú-ún ña̠ ná chintieé tá’án-na̠ xí’in-ún.

Kuvi ntukú-ún ña̠ ná chintieé tá’án na̠ yuví xí’in-ún á xí’in na̠ kuáchi se̠’e-ún! Ntisaá ve’e yó’o kúú ve’e nu̠ú kuvi ka̠’a̠n na̠ só’o xí’in TRS 711 ra íyo na̠ ká’a̠n ntisaá tu̠’un ká’a̠n na̠ yuví.

• Teen Link kúú iin ve’e nu̠ú kuvi ka̠’a̠n na̠ kuáchi ra kuvi tiaa-na̠ mensaje á ka̠’a̠n-na̠ xí’in-na̠ nta̠a̠ óra ka̠a̠ 6 chí xi̠kua̠á nta̠a̠ óra ka̠a̠ 10 chí ñǔu ra íyo na̠ kuáchi sáchiñu xí’in ve’e yó’o ra sa̠kua’a-na̠ na̠xa chintieé tá’án-na̠ xí’in iinka na̠ kuáchi. Ná ka̠’a̠n-ún xí’in na̠ kuáchi se̠’e-ún xa̠’á ve’e yó’o. Número-na̠ kúú 1-866-TEENLINK (833-6546). Kuvi ka̠’a̠n na̠ chêe xí’in na̠ ve’e Teen Link chi íyo na̠ veta̠tán na̠ va̠’a xíni̠-na̠ xa̠’á na̠xa kuvi ntasi-yó ka’mi na̠ kuáchi. Ná ka’vi-ún tutu internet yó’o ra saá kuvi kutu̠’va-ún xa̠’á-na̠: www.teenlink.org.
• Washington Recovery Help Line kúú iin ve’e núná ntisaá óra ra va̠’a kúú-na̠ chi chíntieé tá’án-na̠ xí’in na̠ xí’i xí’in na̠ xá’mi xí’in iinka na̠ kú’vi̠ xi̠ní-na̠. Kuvi ka̠’a̠n-yó número yó’o 1-866-789-1511 á iinka kuvi ka’vi-yó tutu internet ña̠ yó’o WARecoveryHelpLine.org ra saá kuvi kunta̠a̠ ini-yó xí’in-na̠.
• Washington Listens kúú iin ve’e nu̠ú chíntieé tá’án-na̠ xí’in na̠ ntó’o chi ntí’i ini-na̠ á kúsuchí ini-na̠ á tá’vi ini-na̠. Ntée-na̠ nta̠a̠ lúni nta̠a̠ yérni ra núná ve’e-na̠ ka̠a̠ 9 chí na’a ra ntási ve’e-na̠ ka̠a̠ 9 chí xi̠kua̠á ra ki̠í sáto̠ xí’in ki̠í ntumínku núná ve’e-na̠ ka̠a̠ 9 chí na’a ra ntási-ña̠ ka̠a̠ 6 chí xi̠kua̠á. Ná ka’vi-ún tutu internet ña̠ yó’o Washington Listens ra saá kuvi kunta̠a̠ ini-yó xí’in-na̠.